Historycy szacują, że spośród blisko 6 mln ofiar Holocaustu ponad 1,5 miliona stanowiły dzieci do 15. roku życia.

Wygnane z domów, cierpiące z głodu, zimna i chorób, ginęły razem z rodzicami, którzy nie mogli ich ocalić, albo umierały samotnie, bo ich bliskich zamordowano wcześniej.

Nigdy nie dowiemy się, co myślały i czuły w ostatnich chwilach życia. Nie mają grobów. Nie wiadomo jak się nazywały. Nie zdążyły dorosnąć, mieć dzieci i wnuków, które będą o nich pamiętać.

W ich imieniu, po kilkudziesięciu latach milczenia, przemówili ci, którym udało się przeżyć Zagładę — Dzieci Holocaustu.

Zapis wspomnień ocalałych dzieci, utrwalony wcześniej w pięciu tomach serii wydawniczej „Dzieci Holocaustu mówią…”, został umieszczony w tym cyfrowym archiwum, któremu nadano imię profesora Jakuba Gutenbauma — pierwszego przewodniczącego Stowarzyszenia „Dzieci Holocaustu” w Polsce.

Wspomnienia
Dzieci Holocaustu

JAK KORZYSTAĆ Z ARCHIWUM

TEKSTY

WIDEO

Wspomnienia można wybrać z listy rozwijającej się po kliknięciu w menu „wspomnienia spisane” albo „wspomnienia wideo”. Można też samodzielnie wpisać imię lub nazwisko w puste pole (wystarczą trzy litery).

Wiele relacji tekstowych zawiera dodatkowo zdjęcia, nagrania wideo lub linki (odsyłacze) do innych stron internetowych; kilkudziesięciu wspomnień można też posłuchać — teksty czytane są przez aktorów. Informacje o dodatkowych multimediach umieszczone są nad nazwiskiem wspominającego — kliknięcie w liczbę lub odsyłacz spowoduje wyświetlenie filmu, umożliwi wysłuchanie nagrania dźwiękowego, przegląd zdjęć, albo otwarcie zewnętrznej strony internetowej.


222

Tyle wspomnień liczy dziś archiwum Zapis Pamięci. Początek dały mu relacje spisane przez członków Stowarzyszenia „Dzieci Holocaustu” w Polsce na prośbę pierwszego przewodniczącego, prof. Jakuba Gutenbauma.


Wystawy wirtualne

NIEZWYKŁE HISTORIE UŁOŻONE ZE WSPOMNIEŃ

Na obu widocznych wyżej stronach internetowych można znaleźć wybrane relacje połączone w tematyczne opowieści. Bohaterów łączą podobieństwa doświadczeń albo cechy charakteru, które zdecydowały o przetrwaniu. Jedna z opowieści dotyczy żydowskich dzieci ratowanych przez dorosłych, druga jest historią samoocalenia.


Wystawa planszowa

WĘDRUJĄCA LEKCJA HISTORII CZEKA NA ZAPROSZENIE

Pisząc pod adresem kontakt@zapispamieci.pl można za darmo wypożyczyć plansze prezentujące wspomnienia piętnaściorga żydowskich dzieci ocalonych przez polskich opiekunów. Wystawa „Moi żydowscy rodzice, moi polscy rodzice” powstała na bazie archiwum Zapisu Pamięci.

Na planszach pokazano współczesne portrety ocalonych Dzieci Holocaustu oraz specjalnie zredagowane na potrzeby wystawy wypowiedzi, opisujące wojenne losy ich rodzin, relacje z nowymi opiekunami i grozę wojny widzianej oczami ściganego dziecka.

Wystawę zaprezentowano po raz pierwszy w kwietniu 2015 roku w świeżo otwartym Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie. Od tamtej pory plansze wędrują do szkół, bibliotek, ośrodków kultury oraz muzeów, stanowiąc interesujący temat szkolnej lekcji, dobry pretekst do rozmowy o historii lokalnej, relacjach rodzinnych i postawach wobec innych ludzi.


60 000 widzów

Do dziś wystawę obejrzało blisko 60 000 osób, w ponad 40 miastach, m.in. w: Augsburgu, Bad Freienwalde, Barcelonie, Barczewie, Berlinie, Chełmnie, Chęcinach, Chmielniku, Halberstadt, Halle, Kielcach, Kiryat Motzkin, Krakowie, Krośnie, Lidzbarku Warmińskim, Linzu, Lublinie, Łodzi, Magdeburgu, Markowej, Norymberdze, Olsztynie, Ostródzie, Owięcimiu, Poczdamie, Płońsku, Salzburgu, Senftenbergu, Szamotułach, Tykocinie, Warszawie, Wiedniu, Wieluniu, Wrocławiu, Zamościu…

Czy wystawa była już w Twoim mieście?


Animacja

GOTOWY MATERIAŁ EDUKACYJNY

Historie ocalenia żydowskich dzieci można opowiadać na wiele sposobów. Jednym z nich jest animacja „Moi żydowscy rodzice, moi polscy rodzice”, stworzona jako uzupełnienie wystawy planszowej w muzeum POLIN. O ile plansze skupiają uwagę na portretach uratowanych dzieci, o tyle w animacji mocniej wyeksponowano żydowskich i polskich rodziców.

Cytatom i zdjęciom towarzyszy muzyka wspólczesnych izraelskich kompozytorów oraz nagrane wypowiedzi Ocalałych. Animacja może być wykorzystana nieodpłatnie jako materiał edukacyjny.

Animacja jest dostępna na tej stronie (wystarczy „kliknąć” na obrazku powyżej), a także na YouTube:
/youtu.be/1234Yncx.


E-booki do pobrania

HOLOCAUST W DOŚWIADCZENIU DZIECI

Nie mogliśmy pojąć, dlaczego…

Anna Kołacińska-Gałązka,
Warszawa 2020

pobierz e-book:
EPUB
MOBI

We Couldn’t Understand Why…

Anna Kołacińska-Gałązka,
Warszawa 2020
Translated by Mateusz Wehr
English text editor Sarah Lawson,
Editorial adviser Małgorzata Koraszewska

download the e-book:
EPUB
MOBI

W 2017 roku na podstawie archiwum Zapis Pamięci powstała książka będąca syntezą zgromadzonych tam relacji pt. „Nie mogliśmy pojąć, dlaczego”. Opracowanie bazuje na cytatach ze wspomnień tych dzieci, które były na tyle duże, by same pamiętały czas Zagłady. Treść została uporządkowana tematycznie, opatrzona przypisami oraz komentarzami co ułatwia współczesnemu czytelnikowi spojrzenie na Zagładę oczami żydowskiego dziecka.

E-booki „Nie mogliśmy pojąć, dlaczego” i „We Couldn’t Understand Why”, można pobrać za darmo klikając wyżej w niebieskie linki EPUB lub MOBI (na czytnik Kindle).


Audiobook

RATOWALI SIĘ SAMI

Audiobook na podstawie treści wystawy wirtualnej „Ratowali się sami” nagrał dla Zapisu Pamięci Sławomir Holland, aktor Teatru Żydowskiego w Warszawie.Wystawa, dostępna pod adresem https://ratowalisiesami.pl opowiada historię dziewięciorga dzieci w wieku od 5 do 15 lat, które w obliczu nieuchronnej śmierci same zdecydowały o ucieczce z getta i przetrwały „po aryjskiej stronie” aż do końca wojny. Dźwiękowa wersja ich opowieści powstała z myślą o tych, którzy wolą słuchać, niż przewijać stronę internetową.
Aby posłuchać kliknij powyżej.


kontakt@zapispamieci.pl

Ambicją zespołu Zapisu Pamięci jest rozwijanie archiwum przez dodawanie kolejnych wspomnień Dzieci Holocaustu — nowych tekstów, zdjęć i nagrań. Źródłem są prowadzone własnym staraniem rozmowy i nagrania, ale też publikacje zamieszczane w książkach, czasopismach i na stronach internetowych. Zachęcamy wszystkie osoby, które chciałyby się podzielić swoimi historiami, w tym także rodziny dzieci Ocalałych z Holocaustu do kontaktu z nami pod adresem kontakt@zapispamieci.pl

do góry

„Zapis pamięci”
WSPOMNIENIA
DZIECI HOLOCAUSTU

Projekt przygotowano dzięki wsparciu Fundacji im. Róży Luksemburg Przedstawicielstwo w Polsce

Zespół autorski
Joanna Sobolewska-Pyz,
Anna Kołacińska-Gałązka,
Jacek Gałązka

Rozwiązania
graficzne

Jacek Gałązka

Nagrania
i montaż wideo

Jan Przyłuski

Web developer
Marcin Bober

Projekty powiązane

„Moi żydowscy rodzice, moi polscy rodzice”
moirodzice.org.pl

„Ratowali się sami” ratowalisiesami.pl